बँकेचे नवीन नॉमिनेशन नियम: १ नोव्हेंबरपासून तुमच्या खात्यासाठी आणि लॉकरसाठी काय बदलले आहे ते समजून घ्या

बँकेचे नवीन नॉमिनेशन नियम: तुमच्या खात्यासाठी आणि लॉकरसाठी काय बदलले आहे ते समजून घ्या

परिचय: आपल्या मृत्यूनंतर आपल्या कष्टाने कमावलेला पैसा कोणाला मिळावा, याचा निर्णय घेणे अत्यंत महत्त्वाचे असते. ही प्रक्रिया सोपी आणि पारदर्शक असावी, यासाठी भारत सरकारने बँकिंग नियमांमध्ये एक मोठा बदल केला आहे. १ नोव्हेंबर २०२५ पासून, बँकेत नॉमिनी (वारस) नेमण्याचे नवीन आणि सोपे नियम लागू होणार आहेत.

टीप: हे बदल “बँकिंग कंपनी (नॉमिनेशन) नियम, २०२५” या नव्या नियमावलीचा भाग असतील.

१. ‘नॉमिनी’ म्हणजे नक्की काय?

‘नॉमिनी’ म्हणजे अशी व्यक्ती जिला खातेदाराच्या मृत्यूनंतर बँक खात्यातील पैसे किंवा लॉकरमधील वस्तू ताब्यात घेण्याचा अधिकार असतो. नॉमिनी हा कायदेशीर वारस नसून, तो तात्पुरता सांभाळ करणारा (custodian) असतो, जो पुढील दावा प्रक्रिया सोपी करतो.

२. बँक खात्यांसाठी सर्वात मोठा बदल: एकापेक्षा जास्त नॉमिनी आणि प्रत्येकाचा वाटा

आता खातेदाराला जास्तीत जास्त चार नॉमिनी नेमण्याची आणि प्रत्येकाला विशिष्ट वाटा देण्याची मुभा मिळाली आहे.

नॉमिनी	ठरवून दिलेला वाटा
नॉमिनी A	40%
नॉमिनी B	30%
नॉमिनी C	20%
नॉमिनी D	10%

या पद्धतीमुळे खातेदाराला आपल्या मालमत्तेवर अधिक नियंत्रण आणि स्वायत्तता मिळते, तसेच भविष्यातील वाद टाळता येतात.

३. बँक लॉकरसाठी विशेष नियम: ‘सिक्वेन्शियल नॉमिनेशन’

लॉकरसाठी ‘Sequential Nomination’ लागू करण्यात आले आहे. म्हणजेच पहिला नॉमिनी अनुपलब्ध असल्यासच पुढील नॉमिनीला हक्क मिळेल. हे क्रमवार हक्क हस्तांतरण पारदर्शकता आणि सुरक्षिततेसाठी आहे.

४. या नवीन नियमांचे तुमच्यासाठी मुख्य फायदे

अधिक नियंत्रण आणि स्वातंत्र्य — प्रत्येक नॉमिनीचा वाटा ठरवता येतो.
वारसांसाठी जलद आणि सोपी दावा प्रक्रिया.
पारदर्शकता आणि कमी वाद — स्पष्ट वाटपामुळे मतभेद कमी.

५. हे बदल ‘बँकिंग कायदा (सुधारणा) अधिनियम, २०२५’चा भाग

हे नियम या अधिनियमाचा भाग असून, ग्राहकांचे हक्क जपण्यासाठी आणि बँकिंग प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी तयार करण्यात आले आहेत. यामध्ये ठेवीदार संरक्षण, रिपोर्टिंग एकसमानता, आणि ग्राहक सेवेत सुधारणा यावर भर आहे.

निष्कर्ष: अधिक सुरक्षित आणि सोपे बँकिंग

या सुधारित नियमांमुळे बँक खातेदारांना त्यांच्या मालमत्तेवर अधिक नियंत्रण, स्पष्टता आणि सुरक्षितता मिळेल. तुमच्या सर्व खात्यांमध्ये आणि लॉकरमध्ये नॉमिनेशन अद्ययावत केले आहे का हे तपासण्याची हीच योग्य वेळ आहे.